Jak rozwija się układ odpornościowy dziecka?
Zrecenzował:
·
5 min czytania
·
16 kwi 2025
Kiedy noworodek wkracza w świat, jest on pełen niewidocznych dla oka zarazków: bakterii, wirusów i innych drobnoustrojów. Jak więc tak mały organizm radzi sobie z ich atakami? Skąd bierze odporność?
Odpowiedź kryje się w układzie odpornościowym, który rozwija się etapami – jeszcze przed narodzinami, tuż po urodzeniu i w kolejnych miesiącach życia. Zobaczmy, jak dokładnie przebiega ten proces.
Odporność jeszcze przed urodzeniem (okres prenatalny)
Choć może się to wydawać zaskakujące, układ odpornościowy zaczyna się rozwijać już kilka tygodni po zapłodnieniu.
- Około 4. tygodnia ciąży powstają pierwsze komórki, z których później uformują się: szpik kostny, śledziona i grasica – kluczowe narządy odpornościowe.
- Około 12. tygodnia pojawiają się pierwsze krwinki białe (leukocyty) – to one pomagają zwalczać infekcje.
Choć dziecko przed narodzinami nie ma jeszcze w pełni dojrzałego układu odpornościowego, już wtedy zaczyna otrzymywać przeciwciała od mamy:
- Od około 20. tygodnia przez łożysko przechodzą przeciwciała – głównie typu IgG.
- Do 32. tygodnia ich ilość wzrasta, a pod koniec ciąży dziecko ma już około 60–70% przeciwciał matki.
To właśnie dlatego wcześniaki urodzone przed 34. tygodniem są bardziej podatne na infekcje – ich układ odpornościowy jest mniej „wyposażony”.
Układ odpornościowy po urodzeniu
Po narodzinach dziecko nadal korzysta z odporności przekazanej przez mamę, ale jego własny układ odpornościowy wciąż się rozwija. Pierwszą linię obrony stanowią:
- skóra i błony śluzowe,
- białe krwinki,
- oraz naturalne procesy zapalne.
Mimo to noworodki są wrażliwe na nowe wirusy i bakterie, dlatego tak ważna jest ochrona i troska w pierwszych miesiącach życia.
Dobrą wiadomością jest to, że dziecko może zyskać dodatkową ochronę dzięki karmieniu piersią, które wzmacnia odporność.
Odporność po urodzeniu – jak się buduje? (etap postnatalny)
To najważniejszy okres budowania odporności – dziecko nabiera sił dzięki mleku mamy, szczepieniom i florze bakteryjnej jelit.
- Mleko matki zawiera przeciwciała (IgA, IgG, IgM), które neutralizują wirusy i bakterie. Znajdują się w nim także krwinki białe i prebiotyki, wspierające rozwój mikroflory jelitowej.
- Szczepienia to kolejny ważny element – pomagają chronić przed groźnymi chorobami zakaźnymi. Do najważniejszych należą:
- WZW B (Wirusowe zapalenie wątroby typu B)
- DTP (błonica, tężec, krztusiec)
- Polio
- Hib
- Rotawirusy
- Pneumokoki i meningokoki
- Flora bakteryjna jelit (mikrobiota) odgrywa kluczową rolę – około 70% komórek odpornościowych znajduje się właśnie w jelitach. Zdrowe bakterie pomagają trenować i wzmacniać odporność dziecka.
Odporność, która kształtuje się na całe życie
Gdy dziecko kończy pierwszy rok życia, jego układ odpornościowy jest już znacznie silniejszy – choć nadal potrzebuje kilku lat, by w pełni dojrzeć. Dlatego tak ważne są:
- odpowiednia dieta,
- regularne szczepienia,
- kontakt z bezpiecznym, różnorodnym środowiskiem,
- a przede wszystkim – troskliwa opieka i czułość w pierwszych miesiącach życia.
To najlepszy fundament dla odporności, która będzie towarzyszyć mu przez całe życie.
Źródła: