Jak rozwija się układ pokarmowy dziecka?

Zrecenzował:

5 min czytania

16 kwi 2025

Układ pokarmowy to jeden z najważniejszych układów w organizmie dziecka – odpowiada za przyswajanie składników odżywczych i usuwanie zbędnych produktów przemiany materii. Choć jego pełna funkcjonalność pojawia się dopiero po narodzinach, proces jego kształtowania rozpoczyna się bardzo wcześnie – już w pierwszym trymestrze ciąży.

Prześledźmy, jak ten niezwykły układ rozwija się na przestrzeni całej ciąży.

Rozwój układu pokarmowego dziecka w łonie matki

I trymestr

Rozwój układu pokarmowego rozpoczyna się w pierwszych tygodniach ciąży. Już pod koniec pierwszego miesiąca formuje się prymitywna rurka, która stanie się układem trawiennym.

W kolejnych tygodniach:

Z tej rurki wykształcają się: przełyk, żołądek, jelita, wątroba i trzustka.
Około 8. tygodnia jelita zaczynają się rozrastać i przemieszczają się do pępowiny – ponieważ w jamie brzusznej dziecka brakuje jeszcze miejsca.
Pod koniec I trymestru jelita rozpoczynają ruchy robaczkowe – tzw. perystaltykę, niezbędną do przesuwania treści pokarmowych.

II trymestr

W tym czasie układ pokarmowy osiąga swój kształt anatomiczny i zaczyna dojrzewać. Oto co się dzieje:

Około 13. tygodnia dziecko zaczyna połykać niewielkie ilości płynu owodniowego – to naturalny trening układu trawiennego.
Wątroba zaczyna produkować enzymy i żółć.
Około 16. tygodnia jelita powracają z pępowiny do jamy brzusznej.
Trzustka zaczyna wytwarzać insulinę, co pomaga regulować poziom cukru we krwi.

III trymestr

To etap przygotowania do życia poza brzuchem mamy. Układ trawienny nadal dojrzewa:

Dziecko połyka coraz większe ilości płynu owodniowego.
Jelita zaczynają wchłaniać wodę i proste cukry.
Około 34. tygodnia układ pokarmowy jest już w pełni ukształtowany, choć nadal niedojrzały i zacznie działać dopiero po narodzinach.
W jelitach zaczyna powstawać smółka – pierwsza kupka dziecka. Zawiera ona połknięty płyn owodniowy, martwe komórki oraz enzymy trawienne.

Czy dziecko je w brzuchu mamy?

Technicznie rzecz biorąc, dziecko nie je tak jak po urodzeniu. Wszystkie składniki odżywcze (tlen, glukoza, białka, tłuszcze i witaminy) dostarczane są przez łożysko z krwi matki.

Jednak dziecko połyka płyn owodniowy, co pomaga mu trenować mechanizmy trawienne. Co ciekawe, badania sugerują, że maluch może „smakować” to, co je mama – smakowe cząsteczki przenikają do płynu owodniowego i wpływają na preferencje smakowe po narodzinach.

Czy dziecko robi kupkę w brzuchu?

W większości przypadków – nie. Choć dziecko trawi i przetwarza substancje, smółka gromadzi się w jelitach i zostaje wydalona dopiero po porodzie, zwykle w ciągu 24–48 godzin.

Jednak w rzadkich przypadkach, np. przy niedotlenieniu lub stresie okołoporodowym, może dojść do wydalenia smółki jeszcze w łonie matki. Wtedy istnieje ryzyko aspiracji smółki – czyli jej przedostania się do dróg oddechowych. To sytuacja wymagająca pilnej interwencji medycznej.

Cichy trening do wielkiej premiery

Rozwój układu pokarmowego to cichy, ale niezwykle złożony proces – od prostej rurki po gotowy do działania system. Choć narządy wewnętrzne są w pełni wykształcone jeszcze przed narodzinami, ich pełna dojrzałość i aktywność rozwijają się stopniowo już po urodzeniu.

To kolejny dowód na to, jak doskonale ciało dziecka przygotowuje się do życia poza łonem mamy – krok po kroku, układ po układzie.