Łożysko i jego funkcje – centrum życia Twojego dziecka

• Pregnancy Tracker
• Articles

Łożysko to niezbędny, choć stosunkowo krótkotrwały narząd, który odgrywa kluczową rolę w czasie ciąży. Nazywane także „centrum życia” dziecka, stanowi punkt, w którym organizmy matki i płodu łączą się – dostarcza składniki odżywcze, tlen, umożliwia usuwanie produktów przemiany materii i produkuje niektóre hormony. Zrozumienie funkcji łożyska pomaga lepiej docenić jego rolę w ciele matki oraz w procesie wspierania rozwoju dziecka.

Czym jest łożysko?

Łożysko to płaski, okrągły narząd o różowo-szarym kolorze, który rozwija się we wczesnym etapie ciąży i przytwierdza do ściany macicy. Jest połączone z płodem za pomocą pępowiny, przez którą przekazywane są mu niezbędne substancje, takie jak pokarm i tlen. Łożysko zbudowane jest zarówno z tkanek matczynych, jak i płodowych, i stanowi główny kanał wymiany między matką a dzieckiem (Bianchi, 2020). Rozwija się po zagnieżdżeniu zapłodnionej komórki jajowej w ścianie macicy, a do trzeciego miesiąca ciąży jego rozwój jest zakończony.

Kluczowe funkcje łożyska

Transport składników odżywczych i tlenu

Jedną z głównych funkcji łożyska jest dostarczanie płodowi niezbędnych składników odżywczych i tlenu. Łożysko stanowi barierę, która pozwala na przechodzenie glukozy, aminokwasów i tlenu z organizmu matki do organizmu dziecka. Jednocześnie produkty przemiany materii, takie jak dwutlenek węgla, są usuwane i przekazywane z powrotem do krwiobiegu matki (Hecht, 2021). Skuteczność tej wymiany jest kluczowa dla prawidłowego rozwoju płodu.

Produkcja hormonów

Łożysko pełni również funkcję gruczołu dokrewnego, wydzielając kilka ważnych hormonów niezbędnych do prawidłowego przebiegu ciąży:

• hCG (gonadotropina kosmówkowa): Utrzymuje ciałko żółte, które wytwarza progesteron we wczesnym okresie ciąży (Aukamp et al., 2020).
• Progesteron: Przygotowuje macicę na przyjęcie zapłodnionej komórki jajowej i hamuje skurcze na wczesnym etapie ciąży.
• Estrogen: Wspiera utrzymanie ciąży, poprawia przepływ krwi w macicy i umożliwia rozwój narządów płodu (Goswami et al., 2019).

Ochrona immunologiczna

Łożysko zapewnia również pewien poziom ochrony immunologicznej – stanowi barierę dla wielu patogenów. Choć nie chroni płodu całkowicie przed infekcjami, ogranicza ryzyko zakażeń. Ponadto przekazuje przeciwciała matki do płodu, umożliwiając mu bierną odporność w pierwszych miesiącach życia (Rook et al., 2021).

Usuwanie produktów przemiany materii

Łożysko odpowiada także za usuwanie toksycznych substancji z organizmu płodu – takich jak dwutlenek węgla i mocznik – które w nadmiarze mogłyby być szkodliwe. Produkty te trafiają do krwiobiegu matki i są usuwane przez jej nerki (Jiang & Wu, 2022).

Bariera dla szkodliwych substancji

Mimo funkcji ochronnej, łożysko nie jest całkowicie nieprzepuszczalne. Niektóre substancje – w tym niektóre leki, alkohol i infekcje – mogą przenikać przez barierę łożyskową i negatywnie wpływać na rozwijający się płód (Patel et al., 2018). Na przykład spożywanie alkoholu w czasie ciąży może prowadzić do zespołu alkoholowego płodu (FAS), który zakłóca rozwój dziecka (Chavez et al., 2020).

Zdrowie łożyska i powikłania

Prawidłowe funkcjonowanie łożyska jest kluczowe dla sukcesu ciąży. Do możliwych powikłań należy niewydolność łożyska, która uniemożliwia dostarczenie odpowiedniej ilości składników odżywczych i tlenu, prowadząc do wewnątrzmacicznego ograniczenia wzrastania (IUGR) lub porodu przedwczesnego (Hecht, 2021). Choroby takie jak stan przedrzucawkowy (preeklampsja) czy cukrzyca ciążowa mogą także negatywnie wpływać na kondycję łożyska.

Podsumowanie

Łożysko to niezbędny narząd, który wspiera rozwój płodu i zdrowie matki. Od dostarczania tlenu i składników odżywczych, przez ochronę przed infekcjami, aż po usuwanie szkodliwych substancji – jego rola jest nie do przecenienia. Dlatego warto zadbać o jego zdrowie, aby wspomóc ciążę i ograniczyć ryzyko powikłań.