Wczesne objawy stanu przedrzucawkowego: na co zwracać uwagę

Zrecenzował: Dr. Ashan

·

5 min czytania

·

16 kwi 2025

Około 5–8% ciąż kończy się powikłaniem zwanym stanem przedrzucawkowym. Charakteryzuje się ono wysokim ciśnieniem krwi i uszkodzeniem innych narządów, zazwyczaj nerek. Nieleczony i nierozpoznany stan przedrzucawkowy może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych zarówno u matki, jak i u dziecka, w tym udaru, niewydolności narządów oraz przedwczesnego porodu. Jednak przy wczesnym rozpoznaniu stan przedrzucawkowy zazwyczaj można kontrolować, minimalizując ryzyko powikłań. Każda kobieta w ciąży – szczególnie po 20. tygodniu – powinna znać wczesne sygnały ostrzegawcze tej choroby.

Czym jest stan przedrzucawkowy?

Stan przedrzucawkowy zwykle pojawia się po 20. tygodniu ciąży i wynika z rozwoju nadciśnienia w trakcie jej trwania. Często towarzyszy mu białkomocz, czyli obecność białka w moczu — co może świadczyć o zaburzeniu pracy nerek. Choć dokładna przyczyna stanu przedrzucawkowego nie jest znana, uważa się, że ma ona związek z nieprawidłowym funkcjonowaniem łożyska, naczyń krwionośnych i układu odpornościowego. Na zwiększone ryzyko zachorowania narażone są kobiety z historią chorób nerek, cukrzycą, nadciśnieniem tętniczym lub będące w pierwszej ciąży.

Wczesne objawy stanu przedrzucawkowego

Podwyższone ciśnienie krwi

Wysokie ciśnienie tętnicze (BP) to najczęstszy i podstawowy objaw stanu przedrzucawkowego. Jeśli w dwóch niezależnych pomiarach ciśnienie osiąga wartość 140/90 mmHg lub więcej, może to świadczyć o tej dolegliwości. Kluczowe jest regularne mierzenie ciśnienia podczas wizyt prenatalnych, ponieważ nie zawsze występują widoczne objawy, nawet przy jego znacznie podwyższonych wartościach.

Białko w moczu (białkomocz)

Kolejny istotny objaw to obecność białka w moczu, wykrywana zazwyczaj za pomocą testów wykonywanych podczas standardowych wizyt prenatalnych. Białkomocz może wskazywać na niewydolność nerek wywołaną podwyższonym ciśnieniem krwi. Jego obecność jest jednym z głównych wskaźników rozwoju stanu przedrzucawkowego.

Objawy, na które należy zwrócić uwagę

Obrzęki (obrzęk)

Choć obrzęki są częstym objawem w ciąży, nagłe lub znaczne opuchnięcie dłoni, twarzy czy stóp może świadczyć o stanie przedrzucawkowym. W przeciwieństwie do stopniowego i łagodnego obrzęku typowego dla zdrowej ciąży, w tym przypadku opuchlizna pojawia się szybko, bywa nabrzmiała i utrzymuje się długo. Jeśli pojawi się nagle i nie ustępuje, może to oznaczać zatrzymanie płynów związane z tym stanem.

Silne bóle głowy

Nawracające lub silne bóle głowy, które nie ustępują po zastosowaniu standardowych środków, mogą świadczyć o problemach z ciśnieniem krwi. Ból głowy w stanie przedrzucawkowym często się nasila i może być połączony z zaburzeniami widzenia. W przypadku silnego bólu głowy należy jak najszybciej skonsultować się z lekarzem.

Zaburzenia widzenia

Niepokojące objawy związane ze wzrokiem – takie jak zamazane widzenie, pojawianie się mroczków lub chwilowa utrata wzroku – mogą towarzyszyć stanowi przedrzucawkowemu. Są one skutkiem wzrostu ciśnienia krwi, które oddziałuje na naczynia siatkówki i mózgu. Jeśli wystąpią, należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem.

Ból brzucha

Ból pod żebrami, szczególnie po prawej stronie nadbrzusza, może wskazywać na zajęcie wątroby w przebiegu stanu przedrzucawkowego. Objaw ten może być ostry lub tępy i towarzyszyć mu mogą nudności i wymioty. W ciężkich przypadkach, które mogą stanowić zagrożenie życia, dochodzi do powiększenia wątroby.

Czynniki ryzyka stanu przedrzucawkowego

Kto jest bardziej narażony?

Stan przedrzucawkowy może wystąpić u każdej ciężarnej, ale istnieją pewne czynniki zwiększające ryzyko:

  • Pierwsza ciąża
  • Nadciśnienie przed ciążą lub w jej wczesnym okresie
  • Otyłość lub nadwaga
  • Ciąże mnogie (bliźnięta, trojaczki itd.)
  • Wiek (poniżej 20 lat lub powyżej 40 lat)
  • Historia stanu przedrzucawkowego w rodzinie
  • Przewlekła choroba nerek
  • Cukrzyca (ciążowa lub przewlekła)

Jeśli występuje u Ciebie którykolwiek z tych czynników, ważne jest, by regularnie monitorować objawy i uczęszczać na wizyty prenatalne.

Dlaczego wczesne rozpoznanie ma znaczenie

Zapobieganie powikłaniom

Wczesne rozpoznanie stanu przedrzucawkowego pozwala zapobiec poważnym powikłaniom, takim jak padaczka, udar, uszkodzenie narządów i przedwczesny poród. Dzięki szybkiemu wykryciu można skutecznie kontrolować ten stan za pomocą leków obniżających ciśnienie, regularnych kontroli oraz – w razie potrzeby – wcześniejszego porodu. Lekarz może też zlecić dodatkowe badania, aby ocenić stan zdrowia matki i płodu.

Kiedy szukać pomocy medycznej

Jeśli zauważysz którykolwiek z poniższych objawów, niezwłocznie skontaktuj się z lekarzem:

  • Silny, uporczywy ból głowy
  • Zaburzenia widzenia (zamazane widzenie, mroczki)
  • Nagłe obrzęki twarzy, dłoni lub stóp
  • Ból w górnej części brzucha, szczególnie po prawej stronie
  • Trudności w oddychaniu lub duszność
  • Zmniejszona aktywność płodu (jeśli dotyczy)

Co warto zapamiętać

Stan przedrzucawkowy to poważne schorzenie, które może zagrażać życiu matki i dziecka. Wczesne wykrycie ma kluczowe znaczenie dla bezpieczeństwa obojga. Regularne mierzenie ciśnienia krwi, znajomość objawów (takich jak obrzęki, bóle głowy, zaburzenia widzenia) oraz świadomość czynników ryzyka umożliwiają szybkie rozpoznanie i działanie. Jeśli masz jakiekolwiek obawy, nie zwlekaj z konsultacją lekarską – może to uratować życie.

Bibliografia

  1. Khosla, K., Jin, Y., Espinoza, J., Kent, M., Mikael Gencay, Kunz, L. H., Mueller, A., Xiao, Y., Peacock, W. F., Neath, S.-X., Stuart, J. J., Woelkers, D., Harris, J. M., & Rana, S. (2024). Signs or symptoms of suspected preeclampsia – A retrospective national database study of prevalence, costs, and outcomes. Pregnancy Hypertension, 36, 101124–101124. https://doi.org/10.1016/j.preghy.2024.101124
  2. Karrar, S. A., Martingano, D. J., & Hong, P. L. (2024, February 25). Preeclampsia. Nih.gov; StatPearls Publishing. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK570611/
  3. Dekker, G. A., & Sibai, B. M. (1991). Early detection of preeclampsia. American Journal of Obstetrics and Gynecology, 165(1), 160–172. https://doi.org/10.1016/0002-9378(91)90245-m